ΑΡΧ 175: Η Ναυσιπλοΐα στην Αρχαιότητα
Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στην ιστορία της Ναυσιπλοΐας κατά την αρχαιότητα. Μέσα από μία ευρεία παρουσίαση αρχαιολογικών τεκμηρίων, γραπτών πηγών και ιστορικών δεδομένων, αναλύονται τα χαρακτηριστικά και η διαχρονική εξέλιξη της ανθρώπινης δραστηριότητας στη θάλασσα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη σημασία της ναυτικής δραστηριότητας για την εξέλιξη της πολιτιστικής και κοινωνικής ταυτότητας των λαών της Μεσογείου.
|
|
|
ΑΡΧ 180: Εισαγωγή στην Ενάλια Αρχαιολογία
Ο κλάδος της αρχαιολογίας που μελετά τα υλικά κατάλοιπα της ανθρώπινης δραστηριότητας στη θάλασσα ή την παράκτια ζώνη ονομάζεται Ενάλια Αρχαιολογία. Πολλά από τα κατάλοιπα αυτά βρίσκονται σήμερα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ή στην ξηρά. Στην πρώτη περίπτωση, η εργασία πεδίου προϋποθέτει κατάδυση, την εφαρμογή ειδικών τεχνικών και τη χρήση συγκεκριμένων εργαλείων ανασκαφής και τεκμηρίωσης. Στη δεύτερη περίπτωση, είτε πρόκειται για παράκτιες εγκαταστάσεις ή για λιμενικά έργα ή /και ναυάγια που λόγω επιχώσεων ή τεκτονικών ανακατατάξεων βρίσκονται σήμερα στην ξηρά, εφαρμόζονται οι βασικές μέθοδοι της αρχαιολογικής εργασίας. Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, η ιδιαιτερότητα της ενάλιας αρχαιολογίας έγκειται στην ερμηνευτική προσέγγιση αυτών των υλικών καταλοίπων ως συστατικών στοιχείων του ναυτικού πολιτισμού.Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στην Ενάλια Αρχαιολογία μέσα από τη γνωριμία τους με τον ναυτικό κόσμο της αρχαιότητας, και συγκεκριμένα: α) τους χώρους στους οποίους αναπτύχθηκε (παράκτιους οικισμούς, λιμάνια, ναυτικές διαδρομές), β) τις δραστηριότητες που αφορούσε (αλιεία, ναυπηγική, ναυσιπλοία, εμπόριο, πειρατεία), γ) τα διαφορετικά πλωτά μέσα που χρησιμοποιήθηκαν (πλοία εμπορικά και πολεμικά, ιστιοφόρα ή κωπήλατα, αλιευτικές ή μεταγωγικές λέμβοι). Η παρουσιάση των στοιχείων αυτών γίνεται διαχρονικά και με συγκεκριμένα αρχαιολογικά ευρήματα και θέσεις από όλη τη Μεσόγειο.
[Πίσω στην αρχή ]
|
|
|
ΑΡΧ 202: Η Αρχαιολογία της Θάλασσας στη Μεσόγειο
Με την ανάπτυξη της Ενάλιας Αρχαιολογίας, οι γνώσεις μας για τη ναυτική δραστηριότητα και τη σημασία της στην ιστορική εξέλιξη της ανθρωπότητας διευρύνθηκαν σημαντικά. Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στις βασικές αρχές και έννοιες της αρχαιολογικής έρευνας για την ανθρώπινη δραστηριότητα στη θάλασσα και η παρουσίαση των σημαντικότερων εναλίων αρχαιολογικών ανακαλύψεων στη Μεσόγειο (παράκτιοι οικισμοί, ναυάγια, λιμάνια).
|
|
|
|
|
|
ΑΡΧ 271: Πλοία και λιμάνια στους κλασσικούς χρόνους: εικονογραφία και τύποι
Στο μάθημα γίνεται επισκόπηση των κυριοτέρων τύπων πλοίων και λιμένων από τους αρχαϊκούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους, με βάση τις εικονογραφικές μαρτυρίες και τα εντοπισμένα υλικά κατάλοιπα. Οι φοιτητές καλούνται να μελετήσουν την ανάπτυξη της ναυσιπλοΐας και της ναυτικής τεχνολογίας κατά τη διάρκεια των αιώνων που εξετάζονται, επιστρατεύοντας τις υπάρχουσες ιστορικές και αρχαιολογικές τους γνώσεις.
Ειδικότερα, παρουσιάζονται οι βασικοί τύποι των πλοίων της κάθε εποχής και εξετάζονται χαρακτηριστικά σχετικά ευρήματα, ώστε να γίνουν κατανοητές οι τεχνικές λεπτομέρειες, τα διαφορετικά μεγέθη και οι βασικές λειτουργίες τους. Αναλόγως και σε συσχετισμό προσεγγίζεται και το ζήτημα των λιμένων.
|
|
|
|
|
|
ΑΡΧ 272: Η ναυτική παράδοση στην Κύπρο κατά την Αρχαιότητα
Κύριο αντικείμενο του μαθήματος είναι τα αρχαιολογικά τεκμήρια που σχετίζονται με τη ναυτική δραστηριότητα στην Κύπρο από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού έως και τη Βυζαντινή περίοδο. Ειδικότερα, παρουσιάζονται στοιχεία του αρχαίου θαλάσσιου εμπορίου καθώς και τα βασικά στάδια εξέλιξης των τύπων των πλοίων και των λιμενικών εγκαταστάσεων, ώστε να μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητή η σημασία των εναλίων ευρημάτων, που έχουν κατά καιρούς εντοπιστεί στο νησί (ναυάγια, άγκυρες, ομοιώματα πλοίων, αμφορείς). Στόχος είναι να σχηματιστεί μία συνολική εικόνα για τη θέση που κατείχε η Κύπρος στο διεθνές ναυτικό περιβάλλον της ανατολικής Μεσογείου, σε όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας.
|
|
|
|
|
|
ΑΡΧ 273: Πλοία, λιμάνια και εμπόριο κατά τους Βυζαντινούς Χρόνους (4ος – 15ος αι. μ.Χ.)
Από τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους, η μεταφορά της πρωτεύουσας σηματοδότησε την αρχή μίας σειράς σημαντικών αλλαγών σε ποικίλες εκφάνσεις της ζωής στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι κύριοι εμπορικοί δρόμοι μετατοπίστηκαν στην Ανατολή και έτσι αυξήθηκε η σημασία και ο αριθμός των λιμανιών της περιοχής. Η σταδιακή μεταβολή των οικονομικών και κοινωνικών δεδομένων της Αυτοκρατορίας, προκάλεσε επίσης αντίστοιχες αλλαγές στους τρόπους ναυσιπλοΐας και ναυπηγικής αλλά και στον τρόπο διεξαγωγής εμπορίου. Σκοπός του μαθήματος είναι η παρακολούθηση των μεταβολών μέσα από τα τεκμήρια της ενάλιας αρχαιολογίας που είναι γνωστά από αυτήν την περίοδο (εικονογραφία, κείμενα, ναυάγια, λιμενικές εγκαταστάσεις).
|
|
|
|
|
|
ΑΡΧ 274: Θαλάσσια Ταξίδια στην Αρχαιότητα
Οι πρώτες ενδείξεις ναυσιπλοΐας στην Ανατολική Μεσόγειο χρονολογούνται ήδη στη Μεσολιθική/Επιπαλαιολιθική περίοδο. Η ανάπτυξη του εμπορίου μετάλλων κατά τις επόμενες χιλιετίες είχε σαν αποτέλεσμα και τη σταδιακή ένταξη των ταξιδιών με πλωτά μέσα στη ζωή των κατοίκων των παράκτιων οικισμών. Πολύ γνωστά τέτοια ταξίδια ήταν η Αργοναυτική εκστρατεία, η Οδύσσεια, οι εξερευνήσεις του Πυθέα του Μασσαλιώτη, οι περιπλανήσεις του απόστολου Παύλου και βέβαια τα ταξίδια των περιηγητών του Μεσαίωνα. Στο μάθημα επιχειρείται η αρχαιολογική προσέγγιση σε αυτά και άλλα, λιγότερο γνωστά ταξίδια, ώστε να σχηματιστεί μια ανάγλυφη εικόνα για τη σχέση του ανθρώπου με τη θάλασσα ανά τους αιώνες.
|
|
|
|
|
|
ΑΡΧ 285: Μέθοδοι και Τεχνικές της Υποβρύχιας Αρχαιολογικής Έρευνας
Σκοπός του μαθήματος, το οποίο περιλαμβάνει παραδόσεις στην αίθουσα και πρακτική εξάσκηση, είναι η εξοικείωση με την υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα.
Στις παραδόσεις διδάσκεται η ιστορία των υποβρυχίων αρχαιολογικών ερευνών μέσα από την επισκόπηση των πιο σημαντικών από αυτές. Βασικός στόχος είναι τόσο η κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων εκτέλεσης των ερευνών στη θάλασσα όσο και η προσέγγιση των εναλίων ευρημάτων ως πηγών ιστορικών πληροφοριών. Έμφαση θα δοθεί στη λογική της αντιμετώπισης των ιδιαιτεροτήτων του θαλασσίου περιβάλλοντος και θα παρουσιαστούν οι βασικές μέθοδοι αποτύπωσης, φωτογράφησης και συντήρησης εναλίων ευρημάτων καθώς και τη σημασία της τεχνολογικής υποστήριξης για την εκτέλεση υποβρυχίων αρχαιολογικών εργασιών.
|
|
|
|
|
|
ΑΡΧ 286: Πρώιμη ναυσιπλοΐα στην Ανατολική Μεσόγειο
Οι πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν στο παράκτιο τοπίο της Ανατολικής Μεσογείου υπήρξαν θεμελιώδους σημασίας στην ιστορική εξέλιξη της περιοχής. Η ναυσιπλοΐα ως η φυσική εξέλιξη της πολυδιάστατης σχέσης των κατοίκων με τη θάλασσα, τεκμηριώνεται αδιαμφισβήτητα, τόσο σε ποτάμιες όσο και σε θαλάσσιες οδούς. Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή στην έννοια του θαλάσσιου τοπίου και στη συνέχεια η επισκόπηση των αρχαιολογικών τεκμηρίων (πηγών, καταλοίπων και χώρων), μέσω των οποίων μπορεί κανείς σήμερα να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ναυτικής δραστηριότητας από τα πρώτα της στάδια έως και την Ύστερη Εποχή του Χαλκού.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ΑΡΧ 361: Αμφορείς: ιστορία, χρήση, ερμηνεία
Οι αμφορείς είναι το κατεξοχήν αγγείο μεταφοράς υγρών προϊόντων σε πλοία. Ανασκάπτονται στην ξηρά και τη θάλασσα (οικισμούς, τάφους, ιερά, ναυάγια, λιμάνια) και αποτελούν δείκτες των εμπορικών επαφών δια θαλάσσης. Σκοπός του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση με τους διαφορετικούς τομείς της αρχαιολογικής επιστήμης ο οποίοι συνδυάζονται για τη ολοκληρωμένη μελέτη τους: αρχαία οικονομία, ενάλια αρχαιολογία, τεχνικές κατασκευής, κεραμεική τεχνολογία, τυπολογία, επιγραφική, διαιτητικές συνήθειες. Έμφαση επίσης δίνεται στην ερμηνεία των παραπάνω ζητημάτων με βάση τις ιστορικές πραγματικότητες που υπέβαλαν τις αλλαγές στο σχήμα και τη χρήση τους ανά τους αιώνες.
|
|
|